Ropa naftowa jest obecnie najważniejszym surowcem energetycznym, często określanym mianem surowca strategicznego. W bilansie energetycznym świata wysunęła się na pierwsze miejsce w latach 60 - tych i pozostaje na nim do dziś, mimo rosnącej roli innych nośników energii. Jej znaczenie jako surowca energetycznego wynika z:dużej kaloryczności (10 000 - 11 500 kcal/kg);
· niskich kosztów wydobycia i transportu (tankowce, rurociągi);
· rosnącego znaczenia jako paliwa dla rozwijającej się motoryzacji;
· stosunkowo taniej destylacji.
Szacuje się, że największe zasoby ropy naftowej występują w basenie Zatoki Perskiej ok. 67% wszystkich rezerw, głównie w prowincji Al-Hasa w Arabii Saudyjskiej, w prowincji Chuzestan w Iranie, w okolicach Mína'al-Ahmadí w Kuwejcie, w rejonie Kirkuk w Iraku oraz w rejonie Abu Zabí w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
Jednak ropa jest od wielu lat cennym i na tyle stabilnym surowcem, że produkty wytwarzane na bazie ropy nadal cechują się silnym popytem i sytuacja ta prawdopodobnie pozostanie niezmienna przez najbliższe lata. Jest to trudny rynek do prowadzenia interesów, lecz bardzo wartościowy i zapewniający wielkie przychody firmom zaangażowanym w ten biznes. Oceniając możliwości wejścia z działalnością na rynek paliwowy zaznaczyć trzeba konieczność posiadania sporych środków kapitałowych, a więc istniejąc duże bariery finansowe co do rozpoczęcia działalności gospodarczej. Trudno jest zaistnieć na tym rynku nowym podmiotom, gdyż obecne konkurencja posiada bardzo atrakcyjną oraz rozbudowaną ofertę podstawową (produkty i własne stacje paliw) i uzupełniającą: bary, restauracje, hotele, myjnie samochodowe, programy lojalnościowe itp. Liderzy rynku w segmencie paliw, którzy posiadają własne rafinerie są w dużym stopniu niezależni wobec dostawców. W gorszej sytuacji są małe stacje lub sieci stacji paliwowych, które uzależnione są od dostawców z firm: Shell, Orlen posiadających własne rafinerie. Analizując grupę dostawców dla wszystkich firm z segmentu paliwowego, którzy zapewniają dostawy pozostałych surowców i produktów: wyposażenie, infrastruktura, technologie, usługi, to w warunkach silnej konkurencji oraz przy tak atrakcyjnym rynku, którym jest sektor paliwowy wpływ dostawców na firmy z tej branży jest mały jeśli chodzi o presję cenową dostawców. Duży wpływ ze strony dostawców zapewniają natomiast działania marketingowe realizowane w celu wejścia w kooperację z którymkolwiek z liderów rynku paliwowego. Należący do liderów rynku system dystrybucyjny jest atrakcyjnym rynkiem zbytu dla większość producentów: alkohole, papierosy, napoje, gastronomia, prasa, artykuły motoryzacyjne. W tym segmencie istnieje silna konkurencja i presja na współpracę z koncernami paliwowymi.
Paliwa sprzedawane są do klientów biznesowych i flotowych oraz do klientów indywidualnych. Silna konkurencja powoduje, że klienci mogą szybko i bez większych problemów zmienić dostawcę. A więc siła przetargowa klientów indywidualnych oraz klientów biznesowych i flotowych jest duża. W każdym średniej wielkości mieście oraz poza miastami rozlokowanych jest mnóstwo stacji paliw różnych dostawców konkurujących ze sobą głównie ceną, programami lojalnościowymi oraz dodatkowymi usługami: myjnie, noclegi, restauracje i sklepy. W tej sytuacji przewagę ma klient, który z każdej strony kuszony jest różnymi konkursami, niższymi cenami i promocjami.
Siła przetargowa odbiorców może zostać zagrożona w sytuacji ewentualnej zmowy cenowej głównych graczy na polskim rynku paliw. Jeśli liderzy branży ustaliliby wspólną politykę cenową (oligopol), wtedy kształtowanie się cen byłoby niekorzystne dla klientów. Grupę odbiorców stanowią także dynamicznie rozwijające się i zyskujące na popularności sieci franczyzowe stacji paliw. Uruchamiając współpracę poprzez franszyzę z koncernem paliwowym przedsiębiorca ma zapewnionych wiele korzyści, lecz jednocześnie podlega często rygorystycznym procedurom jakościowym i normom sprzedaży do zrealizowania.
Ceny ropy na świecie oraz rozwój technologii są decydującymi czynnikami rozwoju spółek paliwowo energetycznych. Ropa naftowa , mieszanina węglowodorów, kwasów karboksylowych, fenoli, tioalkoholi, pochodnych tiofenu, azotowych związków heterocyklicznych, żywic, związków metaloorganicznych. Skład ropy naftowej jest zmienny i zależy od miejsca wydobycia. Głównymi zanieczyszczeniami są nieorganiczne sole i woda. Ropa naftowa jest przerabiana metodami: destylacji frakcyjnej (destylacja), rafinacji, ekstrakcji selektywnymi rozpuszczalnikami, krystalizacji i in. Z ropy naftowej otrzymuje się: eter naftowy, ligroinę, benzynę, naftę, oleje mineralne, mazut oraz surowce dla przemysłu chemicznego, np. benzen, toluen, ksyleny (hydrokraking, kraking, reforming katalityczny).[1]
Inne ważniejsze obszary roponośne to:[2]
· Rosja i kraje WNP - środkowa część Niziny Zachodniosyberyjskiej. Zagłębie Wołżańsko-Uralskie, północny Kaukaz, rejon Morza Kaspijskiego, Kotlina Fergańska, Sachalin;
· rejon Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego - obszary Stanów Zjednoczonych leżące nad Zatoką Meksykańską, prowincja Chiapas w Meksyku, Półwysep Jukatan, basen Jeziora Maracaibo w Wenezueli, delta rzeki Orinoko;
· północna Afryka - Libia, Algieria, Tunezja, Egipt;
· basen Zatoki Gwinejskiej - niziny nadmorskie i szelf zatoki w Nigerii, Gabonie, Kongo Demokratycznym, Kamerunie, Angoli;
· Alaska - rejon Przyl. Barrow;
· Morze Północne;
· wschodnia i południowo-wschodnia Azja - Mandżuria, szelf Morza Żółtego i Wschodnio chińskiego, Borneo, Sumatra, Jawa.
[1] J. Kolbuszowski, Ochrona przyrody, PWN, Warszawa 2006, s. 67.
[2] Ibidem., s. 70.