Zarządzanie zmianą w badaniach literaturowych posiada wiele definicji. Jedna z definicji wyjaśnia zarządzanie zmianą jako „przekształcenie stanu rzeczy”.[1] Fundamentem definicji tego pojęcia jest określenie nowego stanu rzeczy.
„Zmiany organizacyjne rozumiane są jako przekształcenia zachodzące w różnych podsystemach organizacji pod wpływem oddziaływania różnych czynników wewnętrznych oraz zewnętrznych.”[2]
„Zarządzanie zmianami spowodowane jest często zmianami w otoczeniu firmy, a także wśród zasobów ludzkich. Następują zmiany w ludziach, ich postawach, zachowaniach, systemach wartości oraz w kulturze organizacyjnej.”[3]
„Zmiana organizacyjna odnosi się do dowolnego realnego procesu, w którym stan końcowy przedsiębiorstwa jako organizacji różni się od jego dowolnego aspektu organizacji:
- procesu pracy,
- kryteriów integracji,
- rozpiętości kierowania,
- wyposażenia,
- umiejętności pracowników.”[4]
Zmianę organizacyjną można zdefiniować także jako typ zmiany społecznej. Należy przyjąć założenie, iż wszystkie organizacje służą zaspokajaniu określonych potrzeb społecznych. Zmiana w tym znaczeniu powinna zmierzać do przekształcenia postaw i zachowań uczestników organizacji. Są one dokonywane pod wpływem zmian, zachodzących w sposobie postrzegania i definiowania przez ludzi sytuacji działania.
Wspólnym elementem definicji związanej ze zmianą organizacyjną jest to, że określa się zmianę jako istotną modyfikację danej części organizacji zarówno na poziomie operacyjnym, jak i strategicznym. Zmiana może dotyczyć metod zarządzania, harmonogramu pracy, czy zatrudnionych pracowników ( w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi). Zmiana to również przekształcenie istniejącego układu według nowych ustalonych procedur.
Upraszczając definicję zarządzania zmianą wyjaśnimy ją jako proces przejścia organizacji ze stanu dotychczasowego do innego poprzez wdrożenie odpowiednich działań i procedur.
Zarządzanie zmianą jest to złożony proces przekształceń (tzn. zbiór działań ekonomicznych, społecznych, technicznych, organizacyjnych...), polegający na zmianie strategii działalności przedsiębiorstwa oraz przekształceniu zasad jego funkcjonowania i organizacji, które zapewnią mu konkurencyjność na rynku. „Zmiany w strategii przedsiębiorstwa, organizacji i zasadach funkcjonowania dotyczyć mogą wszystkich sfer jego działalności: produkcji, finansowania, inwestowania, zatrudnienia:”[5], który obejmuje: tworzenia nowej strategii przedsiębiorstwa, „przebudowę dotychczasowych zasad funkcjonowania i organizacji firmy, dostosowanie liczby i kompetencji pracowników do tej strategii.”[6]
Analizując definicję można stwierdzić, że przyczyną zarządzania zmianami w przedsiębiorstwie jest odpowiedź na sygnały wysyłane przez otoczenie, reakcją na czynniki zewnętrzne lub sytuacje krytyczne dla rozwoju przedsiębiorstwa. Natomiast celem zmian najczęściej jest stworzenie przedsiębiorstwa konkurencyjnego i rokującego nadzieję, że będzie konkurencyjne w przyszłości, a zarazem uzyskanie konkurencyjności prowadzącej do korzyści ekonomicznych oraz dostosowanie się do wymogów rynkowych.
[1] M. Brzeziński „Zarządzanie innowacjami technicznymi i organizacyjnymi” Difin Warszawa 2001 s.226
[2] K. Karczmarczuk „Kierownicy w procesie zmian” Absolwent Łódź 1994 s.23
[3] M. Stefaniuk „Wybrane zagadnienia myśli organizatorskiej” Verba Lublin 2000 s.15
[4] M. Brzeziński „Zarządzanie …” op.cit. s.227
[5] Marian E Egeman, Restrukturyzacja i kierowanie zatrudnieniem, POLTEXT Warszawa 1999r s. 23
[6] Tamże s. 24