Podstawowym warunkiem istnienia przedsiębiorstwa na rynku jest jego konkurencyjność. Badania literaturowe wskazują na pewną grupą istotnych czynników, które pozwalają osiągnąć przewagę konkurencyjną na rynku. Podstawowe czynniki konkurencyjności dzielą się na zewnętrzne oraz wewnętrzne. Najważniejszymi czynnikami zewnętrznymi są: wielkość zasobów naturalnych, infrastruktura ekonomiczna, zasoby: kapitału ludzkiego (i jego jakość), kapitałowe (fizyczne i finansowe), zasoby i poziom dostępnych technologii, stopień wykorzystania środków produkcyjnych w kraju, system społeczno-ekonomiczny i polityka gospodarcza, regulacje prawne, gospodarczo-polityczna sytuacja na rynkach międzynarodowych, siła oddziaływania klientów, groźba pojawienia się nowych produktów i (lub) substytutów, rywalizacja między konkurentami i struktura konkurencji, regulatorów rynku i partnerów strategicznych. Czynniki wewnętrzne to: zasoby kompetencyjne (wiedza specjalistyczna,
kluczowe kompetencje, jakość, innowacje), relacje (formalne i nieformalne), organizacja (struktura, kultura firmy, systemy: funkcjonalne, informacyjny i zarządzania wiedzą, programy koordynujące, procesy optymalizacyjne), prawa własności intelektualnej, reputacja firmy, bariery wejścia, definiowanie rynku, model biznesu, wizja i misja przedsiębiorstwa, strategia właściwa oraz jej realizacja.[1]
Przedsiębiorstwa osiągają przewagę konkurencyjną dzięki takim czynnikom jak: szybkość i elastyczność działania, jakość oferty, innowacje, tworzenie aliansów i odpowiednich sieci współpracy z dostawcami i odbiorcami, stały wzrost umiejętności, ciągłe dodawanie do oferowanych produktów elementów zwiększających ich wartość dla klientów, tworzenie firm opartych na połączonych w sieci wyspecjalizowanych, względnie samodzielnych elementach, co pozwala na szybkie zmiany wielkości przedsiębiorstwa i wysoką elastyczność działania, realizowanie wielu działań z wykorzystaniem podwykonawców i globalnego myślenia, tj. wszystkich możliwości stwarzanych przez globalizację.[2]
Badając czynniki konkurencyjności przedsiębiorstw warto zwrócić uwagę na źródła warunkujące sukces w biznesie. Są to przede wszystkim pracownicy, majątek firmy, zasoby niematerialne i prawne, systemy IT i infrastruktura, kapitał finansowy, wiedza i patenty. Również istotne są takie obszary jak zasoby niematerialne przedsiębiorstwa:
– wiedza i kompetencje, technika i technologia, będące podstawą istnienia przedsiębiorstwa, umożliwiające produkcję określonych wyrobów i często będące bazą innowacji technologicznych ważnych dla uzyskania przewagi konkurencyjnej, współodpowiedzialne za jakość i poziom zaawansowania produktów,
– zarejestrowane patenty, wzory użytkowe i inne wartości niematerialne i prawne,
– model sprzedaży i system dystrybucji, docierający do jak najszerszego grona klientów, pozwalający na stały kontakt i odnawianie sprzedaży,
– technologie, produkt i jego cechy różnicujące, dające klientowi większe niż produkty konkurencji korzyści w użytkowaniu,
– kultura przedsiębiorstwa ukierunkowana na wyniki, zapewniającą dobre techniczne i psychiczne warunki pracy (to ostatnie stanowi niezwykle istotny, chociaż rzadko doceniany element konkurencyjności),
– struktura organizacyjna – płaską, pozwalającą na częsty i bezpośredni kontakt między pracownikami.
Kluczowe kompetencje stanowią najistotniejszy determinant konkurencyjności przedsiębiorstw. Wskazane są dalsze badania, aby określić je na poziomie ponadnarodowym. W przypadku firm działających na rynku międzynarodowym lub zagranicznym można by do nich zaliczyć: znajomość kultury danego kraju, dbałość o poprawność języka używanego w instrukcjach użytkowania, dostosowanie wyrobu (jeśli to konieczne) do specyficznych potrzeb użytkowników.[3]
[1] Śliwiński R. Kluczowe czynniki międzynarodowej konkurencyjności przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań. 2016 s.106
[2] Kolterman K., Innowacje technologiczne w procesie budowania przewagi konkurencyjnej MŚP, Difin, Warszawa 2016 s.76
[3] R.Śliwiński op.cit. s.216