Mobbing w miejscu pracy coraz częściej stanowi poważny problem w relacjach międzyludzkich. Dlatego ważne jest przeciwdziałanie temu zjawisku i wdrażanie odpowiednich procedur przez osoby zarządzające. Czy jest mobbing? Jak sobie z tym poradzić? Mobbing oznacza prześladowanie, czyli robienie innej osobie przykrości poprzez szykany, wyrządzanie krzywdy, gnębienie i ucisk psychiczny.[1] W ujęciu psychologii mobbing oznacza terror psychiczny, zaczepianie, izolowanie, obmawianie, nieprzyjazne wypowiedzi i zachowanie grupy osób lub osoby w stosunku do innej osoby lub grupy zmierzające do wyłączenia danej osoby z zespołu zawodowego lub koleżeńskiego.[2] Istotą mobbingu jest to, że może on powodować u dręczonego pracownika silny stres, będący przyczyną różnego rodzaju dolegliwości, najczęściej chorób psychopatycznych i psychicznych.[3]
Innymi, częstymi przejawami nękania i zastraszania pracownika jest: rozsiewanie plotek o pracowniku, mówienie o nim źle poza jego plecami, ustne groźby i pogróżki, aluzje pod jego adresem, kwestionowanie decyzji podejmowanych przez pracownika. Wśród czynników sprzyjających powstawaniu mobbingu w pracy wyróżnić można m.in:
- czynniki związane z działalnością podmiotu zatrudniającego jako organizacji, w tym przede wszystkim zła struktura organizacyjna, koncentracja nadmiernej władzy przez przełożonych,
- czynniki osobiste, a zwłaszcza zazdrość, zawiść, nieżyczliwość, niekompetencja,
- czynniki makrospołeczne, w szczególności bezrobocie, korupcja, przekraczanie uprawnień przez przełożonych.[4]
Podstawy powstawania mobbingu należy także poszukiwać w systemie motywacyjnym. Mobbing ma również swoje źródło w różnicach w wynagradzaniu i premiowaniu pracowników, awansach i delegowaniu uprawnień oraz zadań zatrudnionym pracownikom. Mobbing powoduje utratę motywacji i chęci do pracy osób prześladowanych i w ten sposób może spowodować ograniczenie rozwoju organizacji. Podstawowym skutkiem mobbingu są zaburzenia zdrowia u osób zatrudnionych lub jego utrata. Ma to także negatywny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa oraz gospodarki. Taka sytuacja, utrzymująca się przez dłuższy okres czasu, skutkować może nie tylko obniżeniem proponowanych wynagrodzeń nowozatrudnionym pracownikom, ale także większą śmiałością, bezwzględnością pracodawców, a nawet łamaniem przez nich praw pracowniczych oraz poczuciem bezkarności. Pracownik bojąc się sprzeciwić pracodawcy, bojąc się utraty pracy, jest bardziej uległy i pokorny. Kreuje to podatny grunt do patologicznych zjawisk nękania, bądź zastraszania pracowników. Zachowania takie spowodowały powstanie określenia "motywowanie przez zastraszanie" oraz, co gorsza, wykształcenie się stosownej do tej nazwy strategii zarządzania ludźmi, którą część pracodawców poczęła stosować[5]
[1] M. Żukowski „Molestowanie psychiczne. Mobbing w prawie pracy” Edukacja Prawnicza nr 3 s.4
[2] K. Kmiecik „Bez zgody na przemoc – w szkole i pracy” Gdańsk 2001 s.24
[3] G. Jędrejek „Cywiloprawna odpowiedzialność za stosowanie mobbingu” Warszawa 2004 s.32
[4] M.T.Romer „Mobbing i jego konsekwencje” Prawo pracy 2005 nr 12 s.4
[5] M.Nałęcz, W. Muszalski „Kodeks pracy. Komentarz”, wydanie IV, , CH Beck Warszawa 2004, s. 264.